Już dwa lata obowiązuje w Polsce ustawa o wspieraniu polubownych metod rozwiązywania sporów. Celem przepisów był przede wszystkim wzrost ilości spraw gospodarczych kierowanych do mediacji oraz podniesienie świadomości przedsiębiorców, że mediacja może być alternatywą wobec procesu sądowego. Takie rozwiązanie umożliwia też zakończenie konfliktu w tańszy, szybszy i mniej sformalizowany sposób. 

Zamów artykuły sponsorowane na serwisie Kafito.pl w kilka minut, poprzez platformę Link Buildingu np.:

Przeczytaj również: Nowa jakość dostaw jedzenia – fine dining w domu Zarządzanie chaosem – jak poradzą sobie przedsiębiorcy w dobie nadchodzącego kryzysu? Prawnicy z kancelarii Taylor Wessing doradzali MLP Group przy emisji obligacji na 30 mln euro. COVID-19 a polskie prawo ochrony konkurencji i konsumentów.

Oficjalne statystyki publikowane na stronie mediacja.gov.pl pokazują wyraźną tendencję wzrostową ilości spraw kierowanych do mediacji w sądach wszystkich szczebli.

Przyczyniły się do tego różnego rodzaju mechanizmy wprowadzone m.in. do procedury cywilnej, które niejako motywują strony do podjęcia próby mediacji. Wspomnijmy tu chociażby o obowiązku stron do umieszczenia w pierwszym piśmie procesowym informacji o podjętych próbach ugodowego rozwiązania sporu, czy też badanie przez sędziego na każdym etapie postępowania potencjału mediacyjnego sprawy oraz nakłanianie stron do mediacji.

Bardzo ważną funkcję pełnią też spotkania informacyjne w sądach, podczas których strony, w tym przedsiębiorcy mogą poznać zalety mediacji i korzyści jakie wynikają z ich zastosowania.

Mocne strony mediacji

No właśnie, jakie korzyści dla przedsiębiorstw niesie za sobą mediacja?

Po pierwsze, stosując procedurę mediacyjną do rozwiązania istniejącego sporu gospodarczego znacznie skracamy czas jego rozstrzygnięcia, ponieważ w drodze mediacji spór można rozstrzygnąć w kilka, kilkanaście tygodni. Jest to też proces znacznie odformalizowany, gdzie o dynamice mediacji, terminach spotkań mediacyjnych decydują same strony wraz z mediatorem. 

Jak pokazują statystyki czas prowadzenia spraw gospodarczych w Polsce to nawet kilkanaście miesięcy w pierwszej instancji. Z punktu widzenia przedsiębiorcy to oczywiście czas poniekąd stracony, bo przedsiębiorca zamiast angażować się w swoją podstawową działalność, sporo sił i emocji angażuje właśnie w sądzie. Sam proces to także stracona relacja biznesowa z kontrahentem, z którym przedsiębiorca toczy bój, zamrożone lub zniweczone wspólne przedsięwzięcia.

Po drugie - koszty. Koszty prowadzenia mediacji są kilkakrotnie niższe niż prowadzenia sporu sądowego. Różne wyliczenia pokazują, że koszty mediacji są średnio dziesięciokrotnie niższe dla przedsiębiorcy niż w przypadku prowadzenia sporu w sądzie. 

Przedsiębiorca prowadząc spór sądowy musi wziąć pod uwagę nie tylko opłatę sądową (co do zasady 5% wartości przedmiotu sporu), ale i koszty obsługi prawnej procesu oraz ewentualne dodatkowe koszty procesowe, jak opinie biegłych czy koszty tłumaczeń. Na koniec zazwyczaj potrzebny jest komornik do egzekucji wyroku, który także kosztuje.

W mediacji przedsiębiorca może być reprezentowany, ale z uwagi na większą dynamikę mediacji, czas zaangażowania ewentualnego pełnomocnika także jest znacznie krótszy, a co za tym idzie generujący mniejsze koszty. 

Także koszty rozpoczęcia mediacji w prywatnych ośrodkach mediacyjnych takich jak np. Międzynarodowe Centrum Mediacji jest raczej symboliczny w porównaniu z opłatami sądowymi. 

Porównanie kosztów:  postępowanie sądowe vs. mediacja prywatna w ramach Międzynarodowego Centrum Mediacji (www.mcm.org.pl) 

Wartość przedmiotu sporu: 3 000 000 zł 

*koszty kalkulowane na podstawie danych World Bank publikowanych w raporcie Doing Business Report (Polska) 2017

** Koszt sesji mediacyjnych w ramach Międzynarodowego Centrum Mediacji (www.mcm.org.pl) 

Kolejne korzyści wynikające z mediacji wiążą się z wprowadzonymi zachętami ekonomicznymi. Wspomniana powyżej ustawa wprowadziła m.in. możliwość rozliczania faktury korygującej i innych dokumentów korygujących (odnoszących się do sporu) w zakresie korekty przychodu oraz kosztów uzyskania przychodów (korekta podstawy opodatkowania w PIT i CIT) w bieżącym okresie rozliczeniowym, w którym zawierana jest ugoda, co zmniejsza uciążliwości w stosunku do wcześniejszego obowiązku dokonywania korekt wstecz.

Niezwykle ważną zaletą mediacji jest jej poufność. Procedura mediacyjna jest całkowicie poufna, w przeciwieństwie do procesu sądowego, gdzie co do zasady obowiązuje pełna jawność i możliwość przysłuchiwania się rozprawom przez osoby trzecie, np. media. Taka jawność rozpraw może prowadzić nie tylko do ujawnienia tajemnic handlowych, ale i utraty dobrego imienia przez przedsiębiorcę. 

Zaś o fakcie prowadzenia mediacji nikt nie musi wiedzieć. Szczególnie mediacje prywatne gwarantują odpowiedni poziom dyskrecji nawet co do samego faktu wystąpienia sporu pomiędzy przedsiębiorstwami. 

Ważnym elementem mediacji, który czyni ją niezwykle atrakcyjnym narzędziem, jest waga prawna zawartej przed mediatorem i zatwierdzonej przez sąd ugody. Ugodę zawartą przed mediatorem można bowiem zatwierdzić sądownie, wówczas stanowi ona tytuł egzekucyjny i jest w pełni egzekwowalna także w postępowaniu egzekucyjnym.

I ostatnia z najważniejszych zalet mediacji to możliwość kontynuowania relacji biznesowej przez strony, co zazwyczaj po wieloletnim procesie sądowym jest niemożliwe. Mediacja oparta jest na dialogu, a strony - przedsiębiorcy są bezpośrednio zaangażowani w wypracowywanie rozwiązania sporu, niejednokrotnie w obecności mediatora dochodzi pomiędzy skonfliktowanymi stronami nie tylko do zakończenia istniejącego sporu, ale i poukładania relacji pomiędzy nimi na przyszłość. Współpraca jest więc kontynuowana a wspólne, trudne doświadczenia pozostają wspomnieniem.  

Mediacja możliwa także z sektorem publicznym

Wśród stosunkowo nowych rozwiązań prawnych związanych z mediacją są również znowelizowane przepisy ustawy o finansach publicznych, które w art. 54 a regulują kwestie zawierania ugód przez jednostki sektora finansów publicznych. Przepisy te pomagają w rozwiązywaniu sporów powstałych na styku sektora publicznego i prywatnego.  

Zgodnie z nimi jednostka sektora finansów publicznych może zawrzeć ugodę w sprawie spornej należności cywilnoprawnej w przypadku dokonania oceny, że skutki ugody są dla tej jednostki lub odpowiednio dla Skarbu Państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego korzystniejsze niż prawdopodobny wynik postępowania sądowego albo arbitrażowego.

Przepisy te wprost wskazują więc na konieczność oceny skutków ewentualnego postępowania sądowego i w przypadku stwierdzenia korzyści postepowania ugodowego, np. mediacji, dają urzędnikom odpowiednie narzędzia do zastosowania procedury mediacyjnej. 

Wydaje się, że to niezwykle ważne narzędzia, które miejmy nadzieję będą coraz szerzej wykorzystywane przez przedsiębiorców w sporach z jednostkami sektora finansów publicznych, które to spory zazwyczaj cechuje bardzo wysoka wartość oraz spora waga społeczna inwestycji, przedsięwzięć na tle których powstał spór.

Dodatkowe pytania do eksperta można kierować na adres: mcm@mcm.org.pl

O ekspercie:

Dr Ewelina Stobiecka jest radcą prawnym, partnerem zarządzającym kancelarii Taylor Wessing w Warszawie, inicjatorem i koordynatorem Międzynarodowego Centrum Mediacji działającego przy międzynarodowych Izbach Gospodarczych w Polsce.

Posiada wieloletnie doświadczenie w doradztwie prawnym na rzecz przedsiębiorców w różnych aspektach ich działalności i rozwoju oraz na rzecz międzynarodowych podmiotów gospodarczych inwestujących w Polsce. 

Zakres jej praktyki obejmuje zarówno doradztwo w ramach dużych projektów interdyscyplinarnych jak i bieżące doradztwo prawne. Szczególnie ważny obszar jej aktywności zawodowej dotyczy rozwiązywania wszelkiego rodzaju sporów gospodarczych pomiędzy przedsiębiorcami. 

Występuje zarówno w roli negocjatora jak i mediatora, propagując przy tym i szeroko stosując mediacje gospodarczą, pozwalającą na pozasądowe, bardziej efektywne kosztowo i czasowo rozstrzyganie sporów pomiędzy przedsiębiorcami.

Ewelina Stobiecka jest uważnym obserwatorem życia gospodarczego w Polsce i na świecie. Współpracowała przy kolejnych edycjach Raportu Banku Światowego „Doing Business” (Polska). Jest także autorem licznych publikacji o tematyce gospodarczo – prawnej w prasie branżowej i mediach ogólnopolskich a także częstym gościem programów telewizyjnych i komentatorem zagadnień z zakresu prawa. 

O Taylor Wessing:

Taylor Wessing jest międzynarodową kancelarią oferującą pełen zakres usług prawnych. Nasz zespół liczący ponad 1100 prawników pomaga klientom z najbardziej dynamicznych branż.  W doradztwie świadczonym na rzecz klientów, kierujemy się innowacyjnym podejściem do ich spraw biznesowych, które pomaga im osiągnąć sukces . Wspieramy klientów wszędzie tam, gdzie chcą rozwijać swój biznes. Nasze 33* biura w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Azji oraz nasze dwie filie w USA łączą ugruntowaną wiedzę o lokalnych uwarunkowaniach w zakresie handlu, przemysłu i kultury z międzynarodowym doświadczeniem w zakresie prawnej obsługi organizacji biznesowych, w celu zapewnienia proaktywnych, zintegrowanych rozwiązań dla naszych klientów.
* w tym nasze stowarzyszone biura w Indonezji, Arabii Saudyjskiej i Korei Południowej