Tatry, Zakopane zdjęcia - foto. J.L.M. Mosur

Historia Zakopanego rozpoczęła się w końcu XVI wieku, gdy król Stefan Batory wydał prawdopodobnie przywilej osadniczy, na mocy którego powstała osada. Przywilej ten nie zachował się jednak do dnia dzisiejszego, stąd nie ma pewności co jego autentyczności (choć Michał Korybut Wiśniowiecki zatwierdził go w roku 1670). W tym okresie powstały dwa najstarsze centra osadnicze Zakopanego – w okolicach Ustupu i Olczy oraz w widłach Cichej Wody i Potoku Młyniska.
.
Miejscowa ludność góralska, która osiadła na tych terenach wywodziła się w większości z północnych stron Małopolski. W 1234 r. powstała tu za sprawą zakonu cystersów pierwsza parafia dla obszaru między Gorcami a Tatrami, znajdująca się w Ludźmierzu. Duży wpływ na ukształtowanie się miejscowej kultury miały wędrówki wołoskie z XIV i XV wieku. Pod Tatry dotarła bowiem kultura i gospodarka wołoska, w której największe znaczenie miało sezonowe pasterstwo. Wielowiekowe sąsiedztwo z narodami słowackim i węgierskim wpłynęło także na ukształtowanie się polskiej góralszczyzny, w której połączone zostały liczne elementy, zarówno polskie jak i napływowe.

Pierwsze, potwierdzone dokumenty, w których znajduje się nazwa \"Zakopane\" pochodzą z początku XVII wieku. Nazwa miejscowości pojawiła się po raz pierwszy w kronice parafii czarnodunajeckiej w 1605 roku, później również w dokumencie sądowym rodziny Rubzdelów z 1616 roku i w przywileju cerklowym dla Jędrzeja Jarząbka z 1630.

Nieco ponad rok przed pierwszym rozbiorem Polski, w 1770 r. Austria przesunęła polskie granice, przejmując tym samym starostwo nowotarskie wraz z Zakopanem, a także ziemię sądecką i czorsztyńską, pod pozorem utworzenia kordonu sanitarnego. Przypuszczalnie, prawdziwe zagrożenie dla Cesarstwa stanowiła wtedy nie epidemia, lecz konfederacja barska, która umacniała się szczególnie na południowych terenach Polski.

W 1766 roku, w Kuźnicach, znajdujących się w południowej części Zakopanego, rozpoczęto budowę huty żelaza. Znacznie wcześniej huta działała w Dolinie Kościeliskiej. Od II połowy XVIII w. górnictwo i hutnictwo stało się dodatkowym źródłem dochodu dla mieszkańców, dotąd całkowicie uzależnionych od rolnictwa, prowadzonego na niesprzyjających terenach i w trudnej tatrzańskiej aurze. Inicjatorem budowy i pierwszym zarządcą huty, kierującym nią w imieniu władzy państwowej, był ostatni przedrozbiorowy starosta nowotarski, Franciszek Rychter. Po przejęciu dawnych ziem królewskich przez Austrię, pozostał dożywotnio dzierżawcą hut, nazywanych z niemiecka Hamrami. W 1773 roku Zakopane, wraz z całym Podhalem zostało włączone do tzw. kamery nowotarskiej, gdzie dawnym polskim majątkiem państwowym zarządzali austriaccy urzędnicy. Eksploatacja kopalń rudy w Tatrach i kuźnickiej huty, prowadzona przez Austriaków, doprowadziła w 1794 roku do buntu zatrudnionych w nich górali, którzy napadli na Kuźnice, rabując pieniądze i dokonując wielu zniszczeń. Wtedy też wprowadzono na Podhalu stan wojenny, w Kuźnicach pojawiło się nawet cesarskie wojsko. Napięcie zelżało z początkiem XIX wieku, gdy huta przeszła w prywatne ręce i zaczęła na znów dobrze prosperować.